Lymfoedeem (lokale vochtophoping)
Lymfoedeem is een aandoening waarbij zich abnormaal veel vocht en eiwitten ophopen in een lichaamsdeel. Dit gebeurt wanneer het lymfestelsel niet goed werkt en de balans tussen aan- en afvoer van lymfevocht verstoord is.
Lymfoedeem kan aangeboren zijn of ontstaan door een ziekte, operatie of medicijngebruik, en kan leiden tot ernstige lichamelijke klachten.
Beschrijving van de aandoening
Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten en lymfeklieren, verspreid over het hele lichaam, bijvoorbeeld in de lies, oksel, hals en buik. Het transporteert en zuivert lymfevocht, verwijdert afvalstoffen en bestrijdt infecties.
Wanneer het lymfestelsel niet goed functioneert, stapelt vocht zich op in het lichaam en ontstaat lymfoedeem.
Oorzaak en ontstaanswijze
Aangeboren lymfoedeem:
- Afwijking in het lymfevaatstelsel, bijvoorbeeld te weinig of afwijkend gevormde lymfevaten of niet goed werkende lymfeklieren.
- Klachten kunnen vanaf de geboorte aanwezig zijn of zich tussen het 18e en 35e levensjaar ontwikkelen, vaak éénzijdig.
- Vrouwen hebben een 4x hogere kans door hormonale invloeden.
Verworven lymfoedeem:
- Ontstaat door operatie, bestraling, infectie, medicatie of trauma die lymfevaten of knopen beschadigt.
- Komt vaak voor bij mensen die behandeld zijn tegen kanker, waarbij lymfeklieren zijn verwijderd of bestraald.
- Tumoren kunnen lymfevaten samenpersen en zo lymfoedeem veroorzaken.
Klachten en verschijnselen
Veelvoorkomende klachten zijn:
- Zwelling van één of meerdere lichaamsdelen
- Pijn of tintelingen
- Vermoeidheid en zwaar gevoel in het aangedane gebied
- Beperkingen in beweging door zwelling of pijn
- Huidafwijkingen zoals vochtblaasjes, huidverdikking, blauwe vlekjes of knobbeltjes
- Infecties
Diagnose
De diagnose wordt gesteld door:
- Vragen over voorgeschiedenis, zoals operaties, trauma of ziektes
- Lichamelijk onderzoek van het aangedane gebied
- Testen van de zwelling:
- Test van Godet: indrukbare (pitting) of niet-indrukbare (non-pitting) zwelling
- Teken van Stemmer: huid tussen tweede en derde teen of vinger kan niet worden opgetild → aanwijzing voor lymfoedeem
- In zeldzame gevallen: lymfscintigrafie om de lymfestroom en eventuele obstructies te onderzoeken
Behandeling
De behandeling wordt uitgevoerd door een oedeemtherapeut en kent twee fases:
1. Ontstuwingsfase
- Lymfedrainage (specifieke massagetechniek)
- Elastische tapetechnieken om lymfeafvoer te stimuleren
- Beweging om vocht via spieren weg te pompen
- Zwachtels of steunkousen om terugkeer van zwelling te voorkomen
2. Onderhoudsfase
- Zelfde technieken, maar met lagere frequentie
- Gericht op controle van klachten
- Lymfoedeem is chronisch, dus levenslange behandeling kan nodig zijn
Operatieve opties
- Soms verwijderen van vocht, bindweefsel en vetweefsel
- Naderhand blijft behandeling door de oedeemtherapeut noodzakelijk
Fysiotherapie bij PhysiqCare
Onze fysiotherapeuten begeleiden patiënten bij herstel door:
- Dry needling, fricties en myofasciale release
- Gewrichtsmobilisaties en medical taping
- Cupping, massages en revalidatietraining
- Begeleiding bij functionele beweging en belastbaarheid
Combinatie mogelijk met: acupunctuur, personal training, mentale coaching en yoga.
Thuis aan de slag: huiswerkoefeningen en medische fitness op maat om het herstel te ondersteunen.
